Kolejne świętokrzyskie zabytki trafiły na listę Pomników Historii, czyli najcenniejszych dla kultury Polski obiektów. Do tego elitarnego grona dołączyły: pałacyk Henryka Sienkiewicza wraz z zabytkowym parkiem i aleją lipową, Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach oraz zespół zabytków w Wiślicy.
Pomnik Historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków w Polsce. Są one ustanawiane od 1994 roku przez Prezydenta RP na wniosek Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Tytułem Pomnika Historii może być odznaczony obiekt architektoniczny, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne, zabytki techniki czy ogrody. W 2016 roku pojawił się pomysł, by listę poszerzyć do stu pozycji z okazji setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. W tym momencie w tym rejestrze znajduje się 105 obiektów.
W poniedziałek 10 grudnia, w Warszawie podczas uroczystej gali „100 Pomników Historii na stulecie odzyskania niepodległości” Prezydent RP Andrzej Duda wręczył dokumenty potwierdzające uznanie kolejnych 14 zabytków za niezwykle cenne dla Polski. 3 z nich znajdują się w województwie świętokrzyskim.
W kilku zdaniach przypominamy ich historię i znaczenie.
Pałacyk Henryka Sienkiewicza powstał w pierwszych latach XX wieku. W 1900 roku dzięki zbiórce pieniędzy wykupiono majątek w Oblęgorku i przekazano go pisarzowi, jako dar narodu polskiego. Sienkiewicz wprowadził się do eklektycznej rezydencji w 1902 roku. Wraz z rodziną mieszkał pod Kielcami głównie w miesiącach letnich. Pisarz ostatecznie opuścił Oblęgorek w 1914 roku. Obecnie w pałacyku mieści się jeden z oddziałów Muzeum Narodowego w Kielcach. Willa polskiego noblisty została wpisana na listę Pomników Historii wraz z otaczającym ją ogrodem angielskim i aleją lipową.
Kolejnym świętokrzyskim obiektem wpisanym na listę Pomników Historii jest pokamedulski zespół klasztorny Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach. Dzieje siedziby Kamedułów sięgają 1617 roku. Tamtejsze pustelnicze życie toczyło się przez ponad dwa wieki. W czasie zaborów, carska ustawa z 1820 roku zlikwidowała zakon. Pięć lat później Rytwiany opuścili ostatni pustelnicy. Poważne prace przy niszczejących zabytkowych zabudowaniach wykonano w XXI wieku. Na ich bazie powstało Relaksacyjno-Kontemplacyjne Centrum Terapeutyczne SPeS.
Cennym zabytkiem architektury polskiej jest kościół klasztorny w Rytwianach. Boczne elewacje, dostępne wyłącznie dla mnichów, zgodnie z zakonnymi przepisami, są bardzo skromne. Inny charakter, dużo bogatszy, ma dwukondygnacyjna fasada zachodnia. Dekoracje sztukatorskie pokryły niemal wszystkie najważniejsze wnętrza świątyni. Umieszczono w nich cenne polichromie o. Wenatego z Subiaco. W kościele znajduje się jedna z największych i najlepiej zachowanych w Polsce posadzek marmurowych.
Do grona Pomników Historii dołączyły także cenne zabytki w Wiślicy. Konkretnie chodzi o grodzisko, zespół kolegiaty pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wraz z reliktami kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja. Przypomnijmy, że w monarchii pierwszych Piastów Wiślica była ważnym administracyjno-politycznym ośrodkiem w Małopolsce. Osada może się pochwalić bogatą historią, a także zbiorem wybitnych zabytków architektury romańskiej i gotyckiej.
Gotycki kościół powstał w latach ok. 1352-80 z fundacji Kazimierza Wielkiego. W podziemiach znajdują się relikty pierwszej świątyni ufundowanej w drugiej połowie XII wieku przez księcia Henryka Sandomierskiego. Obok kolegiaty znajduje się Dom Długosza wybudowany w 1460 roku. Na wschód od Wiślicy położone są pozostałości po wczesnośredniowiecznym grodzisku datowanym na około X wiek.
Obecnie, zabytkami wiślickimi opiekuje się Muzeum Narodowe w Kielcach, które utworzyło tam jeden ze swoich oddziałów, czyli Muzeum Archeologiczne.
S.D.10.12.2018
